ZSA Film Productions diterajui oleh seorang produser muda bernama Zarul Hisham Al Bakri. Merupakan produser termuda tanah air berusia lewat 20-an ketika itu. Syarikat baharu ini menawarkan aku tugas penolong pengarah dan pengarah seni kepada Rahim Razali.
Beliau akan mengarahkan filem sulung terbitan syarikat Zarul ini, bergenre action drama berjudul Matinya Seorang Patriot.
Produksi dan penggambaran filem Matinya Seorang Patriot dimulakan pada pertengahan tahun 1983. Filem ini merupakan yang ketiga arahan Rahim Razali selepas filem-filem Abang (1981) dan Pemburu (1982).
Aku dapati ada beberapa first atau ‘pertama kali’ dalam produksi ketiga beliau ini.
First yang pertama ialah filem Matinya Seorang Patriot merupakan pertama kali Rahim Razali tidak menerbitkan sendiri filem ini. Dua filem beliau sebelum ini, Abang dan Pemburu adalah terbitan beliau sendiri dengan syarikat Fleet Communications.
Filem terbaharu ini merupakan pertama kali Rahim tidak memegang watak hero. Dalam Abang, beliau memerankan watak hero, Fuad Din, abang sulung kepada Faizal Din (Ahmad Yatim) dan Farid Din (Datuk Ahmad Tarmimi Serigar). Tiga watak anak-anak lelaki keluarga Datuk Din, diperankan oleh Datuk S Roomai Noor (Allahyarham).
Rahim juga tidak muncul sebagai pelakon undangan seperti dalam filem Pemburu, beliau memerankan watak ACP Razif. Untuk filem ketiganya ini Rahim bertindak seratus peratus sebagai penulis skrip dan pengarah.
Lagi satu first filem arahan ketiga Rahim ini ialah beliau tidak menggunakan direct sound recording atau rakaman terus seperti sebelum ini ketika mengarah dan memproduksikan filem Abang dan Pemburu.
Untuk pengetahuan pembaca, Rahim merupakan pengarah pertama menggunakan proses rakaman terus sejak filem-filem Melayu mula diterbitkan dalam warna selepas era filem hitam putih.
Sebelum ini penggambaran filem menggunakan proses rakaman terus hanya dilakukan ketika era filem-filem terbitan studio Jalan Ampas dan Cathay Keris di Singapura dan sebelum tutupnya studio Merdeka Ulu Kelang pada penghujung 70-an.
Dengan penutupan studio-studio di Singapura dan studio Merdeka Ulu Kelang, syarikat-syarikat kepunyaan Melayu Bumiputera berpangkalan di Kuala Lumpur mengambil alih aktiviti penerbitan filem-filem Melayu.
Filem-filem terbitan syarikat-syarikat ini kesemuanya dihasilkan dalam warna dan menggunakan sistem dubbing untuk rakaman dialog pelakon-pelakon bermula dari filem Keluarga Si Comat (1975).
Tetapi Rahim tidak mengguna pakai sistem dubbing ini untuk filem-filem arahannya Abang dan Pemburu pada awal 80an. Kesannya amat ketara, kedua-dua filem ini gagal menghasilkan kesan bunyi dan rakaman dialog yang bersih dan bermutu dibandingkan dengan filem-filem menggunakan sistem dubbing ketika itu.
Pada pandangan aku, masalah ini disebabkan juga oleh peralatan rakaman dan kepakaran tenaga kerja yang belum berjaya dinaik tarafkan. Keadaan kerja rakaman terus ini masih di peringkat trial and error. Apa pun, usaha rakaman terus ini merupakan permulaan dan percubaan berani oleh Rahim. Untuk filem ketiganya ini, untuk pertama kalinya Rahim menggunakan sistem dubbing.
Hassan Abd Muthalib dalam bukunya, Malaysian Cinema In A Bottle (2013) menulis, Rahim Razali merupakan pengarah filem yang kurang pengetahuan dan kemahiran aspek teknikal pembikinan filem.
Tetapi untuk membantu beliau menghasilkan dua filem arahannya sebelum ini Abang (1981) dan Pemburu (1982), beliau telah mengumpulkan barisan tenaga kerja dan kru teknikal berpengalaman untuk melahirkan apa beliau bayang dan inginkan secara visual.
Kebanyakan mereka adalah tenaga kerja dari RTM. Di antaranya adalah jurukamera Zainal Othman dan Fuad Ariffin, penyunting filem Aziz Razak serta jururakam suara dan bunyi, Hashim Omar.
Menurut Hassan lagi, kekuatan filem-filem Abang dan Pemburu adalah pada naratif dan kemantapan lakonan pelakon-pelakonnya. Hampir kesemua pelakon pilihan Rahim kebanyakannya bermula dan punya asas lakonan dari bidang teater.
Dua filem awal beliau ini tidak sinematik dalam pengolahan visualnya. Beliau perlu memahami film grammar bagi menambah kekuatan dirinya sebagai seorang filmmaker untuk menghasilkan filem-filem lebih mencabar dan lebih sinematik.
Ketika aku ditawarkan peluang bekerja dengan Rahim, pemikiran dan pandangan aku terhadap Rahim sebagai pengarah filem ketika itu sama seperti apa ditulis oleh Hassan dalam bukunya Malaysian Cinema In A Bottle pada 2013. Lebih 30 tahun kemudian.
Setelah menonton kedua-dua filem awal beliau, aku dapati filem Abang terlalu dipengaruhi oleh unsur-unsur teater. Sememangnya Rahim bermula sebagai pelakon dari pentas teater dan kemudian ke drama-drama televisyen hitam putih terbitan RTM.
Untuk filem arahan pertamanya itu, banyak pergerakan kameranya bermain dengan hanya long shot yang statik. Rahim membiarkan pelakon-pelakonnya berdialog dan bergerak dalam frame yang statik. Penonton terasa seperti menonton satu lakonan pentas berbentuk proscenium – pentas konvensional seperti pentas bangsawan.
Aku sememangnya sependapat dengan Hassan, Abang berjaya meninggalkan kesan kepada sinema Melayu kerana kekuatan ceritanya yang belum pernah dihasilkan dan disentuh oleh mana-mana pengarah sebelum ini.
Tidak dinafikan filem Abang adalah pencetus kepada kebangkitan gelombang baharu filem Melayu – the Malaysian new wave cinema.
Isu yang diangkat oleh Rahim melibatkan sebahagian besar golongan korporat Melayu. Rahim menelanjangkan kebobrokan dan kebejatan golongan jutawan dan usahawan Melayu berjaya atas ihsan polisi Dasar Ekonomi Baru dilaksanakan oleh pemerintah selepas Peristiwa 13 Mei 69. Mudah cerita, filem Abang adalah kisah tentang perangai manusia Melayu yang lupa diri dan asal-usul setelah berjaya dan kaya-raya dalam dunia korporat.
Filem keduanya, Pemburu mula menunjukkan peningkatan kefahaman Rahim terhadap bahasa filem atau film grammar. Tetapi pada aku dari segi naratif Pemburu kurang terasa kesan sengatan bisa ‘makan dalam’nya berbanding Abang.
Pemburu mengisahkan pembalasan dendam seorang ayah terhadap pembunuh dan perogol anak gadisnya. Kecemerlangan dari segi lakonan oleh pelakon-pelakon seperti Ahmad Yatim, Ahmad Tarmimi Serigar, Aznah Hamid sememangnya ketara. Malah melalui filem ini pemeran watak utamanya, Ahmad Yatim berjaya dinobatkan Pelakon Terbaik Lelaki di Festival Filem Malaysia ke-3 (1982).
Ini merupakan penilaian dan pandangan peribadi aku sebagai seorang anak muda yang sedang mencari pengalaman serta tapak dalam bidang pembikinan filem cereka tanah air ketika itu. Jadi, bagaimana perasaan aku bila berpeluang bekerja dengan Rahim Razali – seorang pengarah sedang hangat dan top ketika itu?
Aku sememangnya teruja dan looking forward untuk berkolaborasi dengan pengarah yang merupakan pemenang Anugerah Skrip Terbaik dan Pelakon Lelaki Terbaik di Festival Filem Malaysia ke-2 (1981) melalui filem sulungnya, Abang.
Paling penting aku mahu terlibat dengan Rahim Razali dalam penggambaran filem genre action drama setelah menimba pengalaman menghasilkan filem genre komedi dengan Othman Hafsham. Apa perbezaannya?
0 Komentar untuk " Dari komedi ke drama aksi "