SATU fatwa di Selangor yang diwartakan pada 31 Julai 2014 menganggap bahawa Sis Forum (Malaysia) atau lebih dikenali dengan Sisters in Islam berpegang kepada fahaman liberalisme dan pluralisme agama dianggap sesat dan menyeleweng daripada agama Islam. Di samping menyebut dengan jelas pertubuhan SIS Forum, fatwa itu juga meliputi mana-mana individu, pertubuhan dan institusi yang berpegang kepada fahaman liberalisme dan pluralisme.
SIS Forum dalam reaksi marah akan memfailkan semakan kehakiman ke atas fatwa yang dikeluarkan, antara lain ia mencabar fatwa itu yang dianggap mencabuli hak kebebasan memberi pendapat seperti yang termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan.
Persoalan yang sering ditanya apakah kedudukan sesuatu fatwa di sisi undang-undang? Apakah sesuatu fatwa wajib dipatuhi? Apakah sesuatu fatwa boleh dicabar di mahkamah? Dan apakah kedudukan seseorang Islam yang mencabar fatwa yang dikeluarkan?
Perlu dijelaskan bahawa Perlembagaan Persekutuan yang merupakan undang-undang tertinggi negara memberi kuasa kepada negeri-negeri (termasuk Wilayah Persekutuan) untuk mengurus dan mentadbir hal ehwal agama Islam (Jadual Kesembilan, Senarai I (Butiran 4k) dan Senarai II Senarai Negeri (Butiran 1). Ini sesuai dengan kedudukan Sultan-sultan sebagai ketua agama Islam bagi negeri-negeri yang beraja, dan Yang di-pertuan Agong (YDPA) bagi negeri-negeri yang tidak beraja (Perkara 42 (10)).
Hakikatnya, YDPA bagi negeri-negeri yang tidak mempunyai Sultan mempunyai kuasa tertinggi dalam hal ehwal agama Islam dalam negeri masing-masing. Justeru, Majlis Agama Islam ditubuhkan di setiap negeri bagi membantu dan menasihati YDPA dan Sultan-sultan dalam semua perkara berkaitan agama Islam. Bagi memastikan institusi ini berfungsi dengan baik, kerajaan negeri mengasingkan pentadbiran Majlis Agama Islam/Jabatan Agama Islam/Mahkamah Syariah/Jabatan Mufti.
Bagi maksud ini, setiap enakmen negeri memperuntukkan satu peruntukan khusus bagi jawatan Mufti dan Timbalan Mufti (tidak semua negeri) menguruskan hal ehwal fatwa di negeri-negeri (Sebagai contohnya Seksyen 44 Enakmen Pentadbiran Agama Islam Negeri Selangor 2003).
Penubuhan Jawatankuasa Fatwa
Undang-undang yang digubal di negeri-negeri memberi kuasa kepada kerajaan negeri masing-masing menubuhkan sebuah jawatankuasa yang membantu Jabatan Mufti mengeluarkan sesuatu fatwa bagi pihak kerajaan negeri. Bagaimanapun, pelantikan ahli jawatankuasa ini dilantik dan diperkenankan oleh Sultan/Raja dan YDPA bagi Pulau Pinang, Wilayah Persekutuan, Melaka, Sabah dan Sarawak.
Secara umumnya Jawatankuasa ini dikenali sebagai Jawatankuasa Fatwa Negeri meskipun pelbagai nama lain diberi seperti Jawatankuasa Perundingan Hukum Syara’, Jawatankuasa Syariah, Jamaah Ulama dan lain-lain.
Keanggotaan Jawatankuasa terdiri dari para ulama dan profesional. Adalah silap tanggapan yang mengatakan hanya golongan ulama dilantik dalam Jawatankuasa ini. Sesuatu fatwa yang dikeluarkan memerlukan kajian yang mendalam kerana ia melibatkan hukum, kepentingan dan kemaslahatan umum.
Fungsi Mufti dan Jawatankuasa Fatwa
Jawatankuasa Fatwa Negeri membantu dan menasihati Sultan-sultan bagi menyelesaikan persoalan semasa mengenai hukum syarak. Jawatankuasa Fatwa Negeri pula boleh atas kehendaknya sendiri atau atas permintaan oleh mana-mana orang yang dibuat melalui surat yang dialamatkan kepada Mufti, menyediakan suatu fatwa atas apa-apa persoalan yang belum muktamad atau yang menimbulkan kontroversi berhubungan dengan hukum syarak (Seksyen 47 Enakmen Pentadbiran Agama Islam Selangor 2003).
Pendapat Mufti menjadi rujukan Mahkamah. Mufti boleh mengeluarkan fatwa atau memperakukan pendapatnya atau keterangan yang berhubung dengan hukum syarak jika diminta oleh Mahkamah Sivil atau Mahkamah Syariah. Meskipun begitu, Mufti tidak boleh disaman untuk hadir ke mahkamah bagi memberi pendapatnya.
Pengeluaran Dan Pewartaan Fatwa
Dari segi undang-undang, hanya fatwa yang diwartakan yang dianggap mengikat. Manakala pandangan atau kenyataan bertulis oleh Mufti tidak mengikat dari segi undang-undang walaupun dibuat di mahkamah. Walau bagaimanapun, bagi Pulau Pinang, pernyataan yang diwartakan dan kenyataan bertulis oleh Mufti boleh dianggap sebagai fatwa bagi mahkamah yang memerlukankanya.
Proses pengeluaran fatwa bermula dengan persoalan yang dikemukakan kepada Majlis Agama Islam. Ia seterusnya dimajukan kepada Pengerusi Jawatankuasa Fatwa yang juga merupakan Mufti. Kadang-kadang, ia dimajukan terus kepada Mufti. Mufti yang bertindak sebagai Pengerusi Jawatankuasa Fatwa Negeri seterusnya menyediakan kertas perbincangan. Sekiranya perlu, satu kajian terhadap persoalan itu dibuat oleh satu jawatankuasa. Hasil perbincangan akan dimajukan ke persidangan/mesyuarat Jawatankuasa Fatwa Negeri.
Seterusnya, pejabat Jabatan Mufti menyediakan draf fatwa dan merujuk kepada Penasihat Undang-undang Negeri untuk diteliti. Draf tersebut akan dibincangkan dalam mesyuarat Jawatankuasa Undang-undang Negeri dan seterusnya di bincang dalam persidangan/mesyuarat Majlis Agama Islam yang di pengerusi oleh Pengerusi Majlis.
Kelazimannya sesuatu fatwa yang diputuskan itu akan disembah pula kepada Sultan/YDPA untuk perkenan dan seterusnya diwartakan. Apabila fatwa tersebut diwartakan ia mengikat setiap orang Islam di negeri berkenaan dan hendaklah diiktiraf oleh Mahkamah di negeri tersebut. Kuasa membuat fatwa sehingga diwartakan diperuntukkan dalam setiap Undang-undang Pentadbiran Agama Islam Negeri termasuk Wilayah Persekutuan. Sebagai contoh, di Selangor, Seksyen 48 Enakmen Pentadbiran Agama Islam Negeri Selangor 2003 memperuntukkan Tatacara Pembuatan Fatwa:
(1) Sebelum Jawatankuasa Fatwa membuat fatwa, Mufti boleh menyebabkan supaya kajian atau penyelidikan dijalankan sebagaimana yang diarahkan olehnya dan kertas kerja disediakan.
(2) Apabila Jawatankuasa bercadang hendak membuat fatwa, Mufti hendaklah memanggil suatu mesyuarat Jawatankuasa Fatwa bagi maksud membincangkan fatwa yang dicadangkan itu.
(3) Selepas fatwa disediakan oleh Jawatankuasa Fatwa, Mufti hendaklah, bagi pihak dan atas nama Jawatankuasa Fatwa, mengemukakan fatwa yang disediakan itu kepada Majlis.
(4) Majlis boleh, selepas menimbang teliti fatwa itu, membuat syor kepada Sultan untuk mendapatkan perkenan bagi penyiaran fatwa itu dalam Warta.
(5) Syor yang dibuat di bawah subseksyen (4) hendaklah disertakan dengan memorandum penjelasan dan ulasan itu perlu.
(6) Apabila fatwa itu telah diperkenankan oleh Sultan, Majlis hendaklah memaklumkan kepada kerajaan negeri tentang fatwa itu dan selepas itu hendaklah menyebabkan fatwa itu disiarkan dalam warta.
(7) Sesuatu fatwa yang disiarkan dalam Warta hendaklah disertakan dengan pernyataan bahawa fatwa itu dibuat di bawah seksyen ini.
(8) Semua fatwa hendaklah disiarkan dalam bahasa kebangsaan dalam tulisan rumi, tetapi teks fatwa itu dalam tulisan jawi boleh juga disiarkan.
(9) Apa-apa pernyataan yang dibuat oleh Jawatankuasa Fatwa tidak boleh diambil sebagai fatwa melainkan jika pernyataan itu disiarkan dalam warta menurut subseksyen
Kedudukan Fatwa Kebangsaan
Di peringkat kebangsaan pula, sesuatu fatwa yang akan diputuskan dibawa ke mesyuarat Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan atau Muzakarah Jawatankuasa Kebangsaan yang terletak di bawah Majlis Fatwa Kebangsaan yang diketuai oleh seorang Pengerusi. Kelazimannya, Muzakarah Jawatankuasa Kebangsaan kerap bersidang kerana ia tidak memerlukan perintah dari Majlis Raja-raja. Semua Mufti negeri hendaklah menjadi ahli dengan beberapa ahli lain termasuk dari Perkhidmatan Kehakiman dan Undang-undang atau dari profesion undang-undang yang dilantik oleh Majlis Raja-raja.
Sekretariat Majlis Fatwa Kebangsaan diletakkan di bawah Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (Jakim). Sesuatu fatwa yang diputuskan boleh dibuat sama ada secara sebulat suara atau mengikut majoriti undi dua pertiga dari kalangan Mufti atau wakil dan ahli lain kecuali pengerusi dan ahli dari perkhidmatan kehakiman dan undang-undang atau dari profesion undang-undang.
Malangnya, sesuatu fatwa yang diputuskan oleh Majlis Fatwa Kebangsaan tidak mengikat dari segi undang-undang. Malah ia hanya mengikat di peringkat negeri sekiranya negeri berkenaan menerima pakai fatwa itu dan menguatkuasakannya. Lazimnya, fatwa yang diputuskan di peringkat kebangsaan akan dimaju semula ke Jawatankuasa Fatwa Negeri untuk penerimaan. Sekiranya diterima, ia akan di majukan ke peringkat seterusnya untuk pewartaan
Nampaknya, Majlis Fatwa Kebangsaan hanyalah satu badan diskusi bagi menentukan satu-satu fatwa yang melibatkan kepentingan negara. Ia tidak mengikat negeri-negeri termasuk Wilayah Persekutuan.
Kenyataan Sis Forum bahawa mereka tidak dipanggil sebelum fatwa itu dikeluarkan adalah tidak tepat. Buktinya, satu pertemuan antara Sis Forum dan Ahli Jawatankuasa Fatwa Negeri Selangor pada 12 Januari 2012. Ini adalah rentetan daripada laporan rasmi dan tidak rasmi oleh orang ramai dan pertubuhan Islam supaya pihak berkuasa agama mengambil tindakan ke atas Sis Forum yang dikatakan mengamalkan fahaman liberalisme dan pluralisme.
Perlu ditekankan, Jawatankuasa Fatwa Negeri tidak sewenang-wenangnya mengeluarkan fatwa. Ia diberi kuasa sama ada mengambil tindakan sendiri atau menerima pertanyaan dan laporan oleh orang awam. Kuasa untuk membuat fatwa diperuntukkan dalam Undang-undang Pentadbiran Agama Islam yang diluluskan oleh DUN/Parlimen. Jawatankuasa Fatwa bukanlah badan membuat undang-undang. DUN dan Parlimen adalah badan pembuat undang-undang termasuk undang-undang Islam. Mufti yang mempengerusikan Jawatankuasa Fatwa Negeri tidak akan mengeluarkan fatwa tanpa sebarang kajian yang mendalam.
Sebagai seorang rakyat Malaysia dan menjunjung Rukun Negara, ”kesetiaan kepada Raja dan negara; dan keluhuran Perlembagaan” hendaklah sentiasa disematkan dalam sanubari setiap warganegara Malaysia terutama bagi orang Melayu-Islam yang meletakkan agama Islam sebagai agama anutan dengan lafaz dua kalimah syahadah sebagai rukun warga Islam.
- See more at: http://www.utusan.com.my/rencana/kewajipan-patuh-kepada-fatwa-1.23284#sthash.eGU9RuxX.dpuf
0 Komentar untuk " Kewajipan patuh kepada fatwa "